Fara í innihald

Forræðishyggja

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Forræðishyggja eða forsjárhyggja er það þegar yfirvöld taka fram fyrir hendurnar á almennum borgurum og setja á einn eða annan hátt skorður á frjálsar athafnir borgaranna, annað hvort með beinum eða óbeinum hætti, t.d. með valdboði, svo sem lögum eða reglum. Meginhugsunin í forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt, þess vegna þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja það að þeir fari sér ekki að voða eða geri ekki eitthvað sem yrði þeim að til skaða eða öðrum samborgurum.

Hugtakið forræðishyggja er gjarnan notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum. Hugtakið er þannig notað um ýmsar stjórnmálastefnur bæði til hægri (t.d. íhaldsstefnu og fasisma), fyrir miðju (t.d. kristilega demókrata) og vinstri (t.d. sósíalisma). Einnig eru jafnaðarmannaflokkar á Norðurlöndum taldir vera mikið fyrir forræðishyggju vegna þess að að þeir vilja tryggja að allir fái sem jafnastan hluta af gæðum samfélagsins. Þá er hugtakið einnig notað utan stjórnmálanna í þeim almenna skilningi að einstaklingur sem aðhyllist forræðishyggju leitast við að hugsa fyrir annað fólk, enda á þeirri skoðun að fólk sé almennt ekki fært um það.

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.